Talentuaren erronka

Javier Sotilek idatzitako artikulua

1969ko iraileko TU Lankide aldizkaritik ateratako aipu batekin hasi nahi nuke hausnarketa, gaur egun berrikustea egokia izan daitekeelakoan:

“Ez du balio geure buruari galdetzeak ea pertsonak izango ote ditugun. Erantzun bakarra du: pertsonak eduki behar ditugu, eta pertsona horiek beste egitura batzuetan baino exijentzia eta gogortasun handiagoz sartu behar ditugu, baina gure etorkizuna blokeatzera iritsi eta paradoxa batean erori gabe: ezin diegu eskaini amerikarren exijentzia eta frantziskotarren ordaina garapenerako giltzarri diren pertsonei “.

Ez dago enpresarik, ez lider enpresarialik, ez politikorik, gure inguruan etorkizuneko proiektuak bultzatzeko talenturik ez dagoela aipatzen ez duenik, eta, oro har, hori konpontzeko ideia desberdinak sortzea espero da.

Mondragonen Esperientzia Kooperatiboak aldarrikatu eta ulertarazi behar du kooperatiben garapenak eskatu dituen beharrei historikoki eman zaien erantzuna.

Talentu falta ez da orain agertu. Beti egon da.

Mondragon kooperatibak sortu zirenetik, enpresa-funtzioetarako profesionalik eza planteatu zen. Ez zegoen nahikoa jende prestatuta negozioen hazkundeari eta negozio eta kooperatiba berrien sorrerari erantzuteko, eta erantzuna hau izan zen: PRESTAKUNTZA ETA PERTSONEN GARAPENA.

Ikus ditzagun adibide batzuk:

• Arizmendiarrietak Arrasaten egin zuen lehen mugimenduetako bat ULGORen sortzaileen prestakuntza teknikoa izan zen, eta kanpoan beharrezko gaitasunak lor zitzaten lan egin zuen.
• Kanpoko merkatuetan lehiatzeko behar tekniko eta teknologikoak ezin ziren plantillan zeuden pertsonekin bete (ezagun zaigu kontua), eta Arrasateko Lanbide Eskola bultzatu zen etorkizuneko profesionalak prestatu ahal izateko. Ez badago, uste dut. Berriz ere, sustapena eta lankidetza arazo orokor bati erantzuteko, kanpoko konponbideen zain egon gabe.
• Ikerlan sortu zenean, berrikuntzari eta erronka teknologikoei eman zitzaien lehen erantzuna Arrasateko Ingeniaritza Eskolako irakasleei egokitu zitzaien, besoak gurutzatuta geratu gabe kanpoko profesionalak eta aparteko baliabide ekonomikoak ager zitezen. Profesional gutxi zeuden berrikuntza teknologikoa ezagutzen zutenak, eta gazte talentudunengan jarri behar izan zen konfiantza, eta prestakuntza, baliabide ekonomiko eta fisikoak eta garatzeko denbora eman behar izan zitzaien.
• Merkatu konplexu eta zailei ekiteko behar komertzialak: Txina, AEB, India, Errusia… barne-lidergoekin eta kanpo-lankidetzekin planteatu ziren. Oinarrizko beharrei heldu behar izan zitzaien, hala nola hizkuntzen ezagutza- hortik sortu zen Mondragon Lingua- kooperatiba, eta misio komertzial zail eta aitzindarietan dauden pertsonak bidaltzearen aldeko apustua egin behar izan zen. Jakina, talentu falta zegoen hain asmo handiko helbururako, baina horiek hazteko barne-baliabideetan konfiantza izateko konbentzimendua eta ausardia izan ziren.
• Enpresa- eta kooperazio-liderren beharra etengabea izan da kooperatiben munduaren historian. Negozioak eta enpresa kooperatiboak, egunetik egunera, konplexuagoak dira kudeaketaren alderdi guztietan, eta konplexutasun hori kanpotik eta barrutik dator.

Kanpotik:

• Mundu-mailan lehiatzeko beharra, baina eskualdeka eta herrialdeka konplexutasun partikularrei erantzun behar. Badirudi mundua uniformeagoa eta indibidualizatuagoa dela aldi berean
• Esponentzialki gero eta erronka teknologiko handiagoa lehia-posizioak ez galtzeko. Teknologia berrien ezarpena azkartzeak edozein enpresa-estrategia kontserbatzaile ken dezake.
• Negozioa garatzeko merkatu estrategikoetan presentzia fisikoa izateko beharra. Batzuetan, ekoizpen-plantekin, beste batzuetan proiektuak garatzeko arduradunekin edo merkataritza-bulegoekin.
• Etorkizuneko erronkei erantzun kooperatiboak ematea, inguruneak eskaintzen duenari mimetikoki jarraitu gabe. Lankidetza kooperatibotik sortutako errealitateek aurreko urteetan izan zuten arrakastatik ikastea komeni da.

Barrutik:

• Belaunaldi-aldaketei erantzunak eman behar zaizkie, negozioetan eta kooperatiba ulertzeko moduan.
• Gazteen eskaera berriak txertatzea: kontziliazioa, lan duina, presentzia fisiko txikiagoa lanpostuan, lan-giro motibatzailea, gertuko lidergoak…
• Beharrezkoa da pertsonekin arriskatzea, gero eta erantzukizun handiagoak har ditzaten. Lehen kooperatibistak 30 urtetik beherako gazteak ziren, eta hori konstante bat izan zen urte askotan.
• Kooperatiba bateko bazkide izatea erakargarria izatea pertsonentzat, enpleguan segurtasuna, garapen pertsonala eta baldintza ekonomiko interesgarriak eskaintzeaz gain. Hurbileko gizarte berdinzaleago bat bilatzea argudio handia izan daiteke talentua eta indarra duten gazteak sartzeko.

Liderren garapena ez da lan berria Mondragonen. Otalora Prestakuntza Zentroa 1984an sortu zen, zehazki, garai hartan kooperatibetan zegoen beharrak bultzatuta.

Zeintzuk izan dira PRESTAKUNTZA ETA GARAPEN PERTSONALEKO politika honen emaitzak?

1. Mondragonen Esperientzia Kooperatiboko kooperatibetako enpresa- eta kooperazio-lider ia guztiak nahiko modu naturalean sortu dira Mondragon Korporazioaren ingurutik. Korporazioa kooperatiben arteko mugimenduen bideratzaile handia izan da, erronka txikiagoetan dauden pertsonak garatzen joateko eta, aurrerago, asmo handiagoko helburuei aurre egin ahal izateko.

Hala eta guztiz ere, helburu ekonomikoak lortzera bideratutako enpresa-profilen nagusitasunak bigarren mailan utzi ditu karga ideologiko kooperatibo handiagoa duten profil pertsonalak.

Izango da munduko gauzarik naturalena iruditzen zaionik, baina, enpresa kooperatiboak bi ezaugarriak dituzten pertsonen konbinazioa behar du bere helburuak lortzeko.

1. Prestakuntza teknikoa eta enpresa-prestakuntza duten pertsonak modu naturalean sartu dira. Mondragon Unibertsitatearen zeregina funtsezkoa izan da lan honetan, Mondragoneko kide delako, kooperatibetatik gertu dagoelako eta eskaintza akademikoa enpresek eskatutako profiletara egokitu delako.
2. Kooperatibetako pertsonen etengabeko prestakuntza oso ezaugarri garrantzitsua izan da urteetan zehar, eta apustu garrantzitsuak egin dira munduan garrantzia duten enpresa- eta gizarte-pentsalariak Mondragon ingurura hurbiltzeko. Ez litzateke inoiz ahaztu behar endogamismoan ez erortzeko eta norberaren esperientzia kooperatiboa etengabe freskatzeko.
3. Baina… Mondragon Unibertsitatean sortutako baliabideak kooperatiben eremutik kanpo eskatzen dira. Ez du balio talentu faltaz kexatzeak, gure inguruan garatu ditugun pertsonak erakartzeko zailtasunak ditugunean.
4. Mondragon Korporazioaren ingurutik kanpo oso zaila da lider kooperatiboak izatea. Mondragon ekosistemarekin biziki konektatuta ez dagoen kooperatiba bateko liderren bakardadeak kapital-enpresa baten antzeko funtzionamendura bultzatzen ditu, eta ordezkapena edo lider berriak sartzea beharrezkoa denean, Mondragoneko kooperatiben munduan aldez aurretik esperientzia duten pertsonak bilatzen dira.

Talentu faltari eman dakizkiokeen erantzun kooperatiboak: blogeko hurrengo sarreran.

Artículo en castellano.

Mondragon Kooperatiba Esperientzia ezagutzeko egonaldia

‘Kooperatibismoan eta Kudeaketa Sozioenpresariala’ Masterreko ikasleak eta ‘Mondragon Esperientzia Kooperatiboaren Gakoak’ ikastaroko partaideak bisitan izan dira hainbat kooperatibatan.